W okresie międzywojennym kilka polskich instytucji badawczych i rządowych podjęło pierwsze próby zaawansowanych badań ludnościowych w postaci projekcji ludnościowych. Celem artykułu jest prezentacja tych działań realizowanych przez Główny Urząd Statystyczny, Instytut Spraw Społecznych, Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego oraz Ministerstwo Skarbu, a także propozycja usytuowania ich w szerszym kontekście społecznoekonomicznym międzywojnia. Podstawową metodą badawczą była analiza literatury źródłowej. Przedstawione zostały przyczyny zainteresowania prognozowaniem demograficznym, wykorzystane podejścia metodologiczne, jak również podstawowe ograniczenia prowadzące do koncentracji na projekcjach średniookresowych o bardzo utylitarnym charakterze.
prognozowanie demograficzne, Polska międzywojenna, badania ludnościowe
J11, J18
Bartkowiak, R. (2001). Rozwoj ludności świata i prawa nim rządzące. Szkoła Główna Handlowa w Warszawie.
Belova, T. N. (2018). Dmitriy Mendeleev’s Forecasts of the Population of Russia and the Realities of
its Present Development. Population and Economics, 2(3), 22–41. https://doi.org/10.3897/popecon.2.e36054.
Berger, J. (2008). Badania demograficzne w Głównym Urzędzie Statystycznym w latach 1918–1939. Wiadomości Statystyczne, 53(8), 15–22.
Berger, J. (2011). Polski Instytut Badania Zagadnień Ludnościowych 1931–1939. W: H. Kurowska (red.), Przemiany demograficzne Europy Środkowej w czasach nowożytnych (s. 21–26). Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Bogacka, H. (1976). Prognozowanie zjawisk demograficznych w Głównym Urzędzie Statystycznym. W: W. Kondrat (red.), Zagadnienia metodologiczne statystyki społeczno-demograficznej (s. 220–224). Główny Urząd Statystyczny, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Uniwersytet Gdański. https://bws.stat.gov.pl/bws_26_zagadnienia_metodologiczne_statystyki_spoleczno_demograficznej.
Czuma, I. (1939). Polityka ludnościowa III Rzeszy. Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Daszyńska-Golińska, Z. (1902). Nauka o ludności. M. Arcta.
Ferenczi, I. (1934). Trudności demograficzne międzynarodowej polityki społecznej. Przegląd Wspołczesny, (141–142), 1–38.
Glass, D. V. (1950). Gregory King’s Estimate of the Population of England and Wales, 1695. Population Studies, 3(4), 338–374. https://doi.org/10.1080/00324728.1950.10416760.
Gliwic, H. (1934). Materjał ludzki w gospodarce światowej (t. 1). Trzaska, Evert i Michalski.
Główny Urząd Statystyczny. (1938). Polskie tablice wymieralności 1931/32. Statystyka Polski. Seria C, (91), 3–7.
Główny Urząd Statystyczny. (1939a). Mały Rocznik Statystyczny 1939.
Główny Urząd Statystyczny. (1939b). Małżeństwa, urodzenia i zgony. 1931, 1932. Statystyka Polski, Seria C, (102).
Holzer, J. Z. (1959). Prognoza demograficzna Polski na lata 1960–1975 według wojewodztw. Polskie Wydawnictwo Gospodarcze.
Instytut Spraw Społecznych. (1938). Młodzież sięga po pracę.
Jak rośnie Warszawa? Rozwoj stolicy w świetle cyfr. (1932, 10 lipca). Nowiny Codzienne, 1(75). Pobrane 15 maja 2022 z http://retropress.pl/nowiny-codzienne/jak-rosnie-warszawa/.
Konarski, S. (1968). Kazimierz Korniłowicz. W: E. Roztworowski (red.), Polski Słownik Biograficzny (t. 14). Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk. http://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/kazimierz-kornilowicz?print.
Kosiński, L., Chramiec, A., Scharfenberg, J. (1953). Hipoteza struktury płci i wieku ludności Polski na rok 1970. Instytut Urbanistyki i Architektury.
Ku przebudowie gospodarczej. Wytyczne inwestycji państwowych. (1937). Nakładem Tygodnika „Polska Gospodarcza”.
Labbé, M. (2014). “Reproduction” as a New Demographic Issue in Interwar Poland. W: A World of Populations: The Production, Transfer, and Application of Demographic Knowledge in the Twentieth Century in Transnational Perspective (s. 36–57). Berghahn. https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-02126207.
Landau, L. (1964). Szacunek powojennego stanu ludności ziem polskich. Biuletyn Instytutu Gospodarstwa Społecznego, 7(1), 7–23.
Ludność. (1938). W: E. J. Reyman (red.), Encyklopedia nauk politycznych (t. 3). Wydawnictwo Instytutu Społecznego.
Łazowska, B. (2013). Główny Urząd Statystyczny w latach 1918–1939. Wiadomości Statystyczne, 58(7), 1–21. https://doi.org/10.59139/ws.2013.07.1.
Łazowska, B. (2015). Działalność badawcza Głownego Urzędu Statystycznego w okresie II Rzeczpospolitej. Centralna Biblioteka Statystyczna im. Stefana Szulca.
Ormicki, W. (1937a). Problemat ludnościowy w Polsce. Instytut Badań Spraw Narodowościowych.
Ormicki, W. (1937b). Granice wspołczesnej pojemności ludnościowej w wojewodztwie krakowskim. Instytut Badań Spraw Narodowościowych.
Plutyński, A. (1933). Bezdzietne Niemcy a Polska. Gebethner i Wolff.
Rakowski, J. (1939). Polityka inwestycyjna i planowanie inwestycji. Nakładem tygodnika „Polska Gospodarcza”.
Romer, E. (1917). Ilu nas jest?. Księgarnia G. Gebethnera i Sp.
Romer, E. (1937). Z biosocjologii Rzeczypospolitej Polskiej. Zarzewie Lwowskie.
Rosset, E. (1933). Prawa demograficzne wojny. Dziennik Zarządu M. Łodzi, (7/8), 1–63.
Rosset, E. (1975). Demografia Polski: t. 1. Stan, rozmieszczenie i struktura ludności. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Sławiński, T. (1938). Zagadnienia gospodarcze Polski wspołczesnej. Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska”.
Sławiński, Z. (1938). Zagadnienie planowania gospodarczego [odbitka z czasopisma „Technik” nr 1, 3, 4].
St. S. (1932). Polski Instytut Badania Zagadnień Ludnościowych. Kwartalnik Statystyczny, 9(1), 61–62.
Szukalski, P. (2012). Wpływ kryzysów na zachowania demograficzne. Wiadomości Statystyczne, (4), 17–30. https://doi.org/10.59139/ws.2012.04.2.
Szulc, S. (1928). Dawne tablice wymieralności Królestwa Polskiego i miasta Warszawy. Kwartalnik Statystyczny, 5(2), 430–443.
Szulc, S. (1932). O przyroście ludności w Polsce w okresie od r. 1921 do 1931. Kwartalnik Statystyczny, 9(1), 31–40.
Szulc, S. (1936a). Ruch naturalny ludności w latach 1895–1935. Statystyka Polski, Seria C, (41), 1–132.
Szulc, S. (1936b). Dokładność rejestracji urodzeń i zgonów. Statystyka Polski. Seria C, (4), 133–173.
Świętosławski, W. (1937). Przyrost ludności w Polsce i jego konsekwencje. Oświata i Wychowanie, 9(7), 22.
Załęski, W. (1876). Statystyka porownawcza Krolestwa Polskiego. Ludność i stosunki ekonomiczne. Gebethner i Wolff.
